Τετάρτη 25 Μαρτίου 2009

Oικονομική Κρίση





Εδώ και μερικούς μήνες η παγκόσμια αγορά αναμφίβολα υφίσταται ένα πλήγμα . Ένα κύμα χρηματοοικονομικής κρίσης η οποία δεν έχει σύνορα ούε ξεχωρίζει χρώμα και έθνος . Σίγουρα κάποιες φορές έρχεται στο μυαλό μας μια άλλη παλαιότερη κρίση η οποία όμως δεν είμαι σίγουρος για το κατά πόσο ήταν τόσο έντονη . Μιλάω φυσικά για το κραχ του 1929 στις Η.Π.Α. . Άλλωστε εκείνη η χρηματιστηριακή κρίση σηματοδότησε την έναρξη μιας περιόδου μακροχρόνιων συνεπειών για τις Ηνωμένες Πολιτείες, αν και μέχρι σήμερα οι απόψεις οικονομολόγων και ιστορικών διίστανται όσον αφορά το ρόλο που έπαιξε το κραχ στη μεγάλη ύφεση που ακολούθησε.
Όπως διαβάζω στο http://www.makthes.gr :
Ο Dow Jones έχασε 12% τη Μαύρη Τρίτη 29 Οκτωβρίου και η αγορά 14 δισ. δολ. από την αξία της, φέρνοντας τις απώλειες της εβδομάδας σε 30 δισ. δολ., δέκα φορές τον ετήσιο προϋπολογισμό της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και πολλές φορές περισσότερα από όσα είχαν ξοδέψει οι ΗΠΑ στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο Μετά το κραχ ο Dow Jones ανέκαμψε για λίγο στις αρχές του 1930, ξανακυλώντας στη συνέχεια στα χαμηλά του 1932. Η αγορά δεν επέστρεψε στα προ του 1929 επίπεδα πριν από τα τέλη του 1954 και στις 8 Ιουλίου 1932 βρισκόταν σε χαμηλότερο επίπεδο από το 1800 .

Αναπόφευκτη φυσικά και η σύγκριση με το κραχ του 1929 . Ποιες είναι λοιπόν οι ομοιότητες και οι διαφορές μεταξύ του κραχ του Μεσοπολέμου και της σημερινής πιστωτικής κρίσης;
  • Η φούσκα
  • Το δόλωμα
  • Οι τραπεζίτες
  • Το κραχ
  • Οι αυτοκτονίες
  • Η φτώχεια
  • Το σχέδιο διάσωσης
  • Οι διαφορές
(Όλα τα παραπάνω μπορείτε αναλυτικά να τα διαβάσετε στον σύνδεσμο που παρέθεσα παραπάνω)

Για να ξεκαθαριστούν κάποιοι όροι παραθέτω στη συνέχεια την σημασία τους με την βοήθεια των οποίων θα μπορέσουμε να σχηματίσουμε μια συνοπτική ξεκάθαρη εικόνα για την "μαγιά" της οικονομικής κρίσης . Ξεκινώντας λοιπόν :

Τιτλοποίση δανείων : ονομάζεται η έκδοση τίτλων που βασίζονται στις ταμειακές ροές που απορρέουν από στοιχεία του Ενεργητικού μιας οντότητας (π.χ. δάνεια μιας τράπεζας), των οποίων τίτλων η αποπληρωμή καλύπτεται από την ταμειακή ροή που δημιουργούν τα ίδια τα δάνεια με την αποπληρωμή τους. Η πρακτική αυτή εξυπηρετεί τις πληρωμές μεταξύ πιστωτών και δανειζομένων, ενώ η οντότητα δεν κρατά τα ίδια τα στοιχεία του Ενεργητικού για αποκόμιση τόκων .

Ενδεικτικοί σύνδεσμοι : wikipedia , kathimerini

Tόκος : είναι η αποζημίωση που λαμβάνει ο κεφαλαιούχος για το κεφάλαιο του. Ο τόκος προκύπτει είτε με τη χρήση του κεφαλαίου από τον ίδιο τον κάτοχο του, είτε με τον δανεισμό του σε άλλο πρόσωπο. Αναφέρεται δε σε συγκεκριμένo ποσό κεφαλαίου και σε ορισμένο χρονικό διάστημα. Οι οικονομολόγοι συχνά αναφέρονται στον Τόκο ως Ενοίκιο του Χρήματος. Φυσικά όπως το ενοίκιο υπόκεινται σε αλλαγές που αντανακλούν τις συνθήκες της αγοράς έτσι και ο Τόκος αλλάζει. Ο Τόκος ενός ποσού που αναφέρεται σε μία ορισμένη χρονική περίοδο λέγεται επιτόκιο .

Επιτόκιο : είναι η τιμή του χρήματος ως αγαθού μέσα σε μιά συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Υπάρχουν πολλά είδη επιτοκίων μέσα σε μια καπιταλιστική οικονομία. Επιτόκιο δανεισμού, καταθέσεως, πιστωτικών καρτών, διατραπεζικό, διακρατικό και πολλά άλλα. Συνήθως όταν αναφερόμαστε στο επιτόκιο ως τιμή εννοούμε μιά συνισταμένη που αντιπροσωπεύει όλα τα είδη των επιτοκίων. Όλα τα είδη των επιτοκίων έχουν την ίδια κατεύθυνση. Δηλαδή είτε όλα αυξάνονται, είτε όλα μειώνονται. Λέγοντας πως το επιτόκιο π.χ δανεισμού είναι 4 % εννοούμε πως αν κάποιος θέλει να αγοράσει σήμερα κάποιες χρηματικες μονάδες (να δανειστεί χρήμα) θα πρέπει στο τέλος της περιόδου αναφοράς να πληρώσει μαζί με το κεφάλαιο που αγόρασε και 4 % παραπάνω. Σύμφωνα με την καθημερινή πρακτική το σύνηθες χρονικό διάστημα κατά το οποίο υπολογίζεται το επιτόκιο είναι το ένα έτος 360 ημέρες (όχι 365) χωρίς όμως να αποκλείονται και άλλα χρονικά διαστήματα. Επίσης το επιτόκιο αποτελεί τον τόκο κεφαλαίου για 100 χρηματικές μονάδες γι’ αυτό συνήθως εκφράζεται ως ποσοστό επί τοις εκατό .

τοξικά ομόλογα : Η τιτλοποίηση των δανείων δημιουργεί υπεράξιες για τις οποίες δεν υπάρχει αντίκρισμα και εξασφάλιση .Τα τοξικά ομολόγα .

Ενδεικτικοί σύνδεσμοι : http://www.xak.com

factoring : Είναι μία εναλλακτική μορφή χρηματοδότησης που δεν ανταγωνίζεται τον παραδοσιακό δανεισμό αλλά τον συμπληρώνει και συνοδεύεται και από άλλες υπηρεσίες. Είναι μια δέσμη προϊόντων βραχυπρόθεσμου χαρακτήρα. Με την εφαρμογή του Factoring, οι προμηθευτές – εκχωρητές εκχωρούν την ευθύνη είσπραξης των απαιτήσεων στον Factor, ο Factor αναλαμβάνει την υποχρέωση να αξιολογεί την φερεγγυότητα των πελατών – αγοραστών - οφειλετών, να παρακολουθεί τη λογιστική διαχείριση, και βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση μέσω της προεξόφλησης των εκχωρούμενων απαιτήσεων. Πιο απλά, ο προμηθευτής αναθέτει στον πράκτορα να εισπράξει εκείνος οφειλόμενα ποσά από τιμολόγια, επιταγές, συναλλαγματικές κλ.π. που του έχουν δώσει οι πελάτες του, ακολουθώντας τις νόμιμες διαδικασίες είσπραξης. Συνήθως ο πράκτορας αποδίδει στον προμηθευτή άμεσα το 80% των οφειλομένων ποσών, με αντίστοιχη χρέωση από 0,5% - 2% επί του ποσού των απαιτήσεων. Τα πλεονεκτήματα της χρηματοδότησης μέσω factoring έγκεινται στο ότι αποτελεί ένα εύκολο άμεσο και γρήγορο τρόπο χρηματοδότησης, ενώ παράλληλα όλες τις διαδικασίες παρακολούθησης και είσπραξης των απαιτήσεων μιας επιχείρησης τις αναλαμβάνει ο πράκτορας, ιδιαίτερα όταν την επιχείρηση βαραίνουν ζημίες από αφερέγγυους πελάτες. Το τελευταίο είναι σημαντικό, είτε διότι οι δικαστικές δαπάνες είσπραξης των οφειλομένων προς την επιχείρηση ποσών είναι μεγάλες, είτε διότι δεν υπάρχουν εμπράγματες ασφάλειες (π.χ. προσημειώσεις, υποθήκες κ.λ.π.) για τις απαιτήσεις.

Ενδεικτικοί σύνδεσμοι : http://career.admin.uoi.gr

Forfaiting : Το Forfaiting αποτελεί μια μορφή εξαγωγικής εμπορικής πίστωσης που αγοράζει η-ο Forfaiter από τον εξαγωγέα, χωρίς δικαίωμα αναγωγής, στο 100% της αξίας της σε full discount.

Ενδεικτικοί σύνδεσμοι : http://www.marfinegnatiabank.gr


Kαι αφού λοιπόν παρέθεσα κάποιους σημαντικούς όρους (συγχωρέστε με αν ξέχασα παραπάνω από 5 ακόμα ) , προσπαθώ να αναρωτηθώ για τα πραγματικά αίτια και τους πρωταγωνιστές αυτής της κρίσης .
Ορισμένοι αναλυτές επισημαίνουν ότι η κρίση οφείλεται στήν απληστία τών επενδυτών, οι οποίοι αφού εκμεταλλεύθηκαν κάθε άλλη προσοδοφόρα πηγή, θέλησαν νά εκμεταλλευθούν καί τά ασθενέστερα εισοδήματα, πείθοντας τούς ανθρώπους –πράγμα καθόλου δύσκολο, άλλωστε– νά αγοράζουν ακριβά προϊόντα, κυρίως πολυτελείς κατοικίες κ.ά., μέ δανεισμό καί στήν συνέχεια εκμεταλλεύονταν οι ίδιοι περαιτέρω μέ διάφορες «έξυπνες» εφευρέσεις τά δάνεια αυτά, αποκτώντας χρήματα από τό «πουθενά».
Κάπου μου χτύπησε και στο μάτι η φράση «καζινο-καπιταλισμός» όπου με λίγα λόγια είναι η απληστία, η δίψα γιά περισσότερο κέρδος χωρίς κόπο καί αντίκρυσμα, η έλλειψη υπευθυνότητας, η προβολή μιάς «εικονικής πραγματικότητας» χωρίς περιορισμούς, η εκμετάλλευση μέσω τών δανείων καί τών τόκων φαίνεται ότι είναι τά βαθύτερα αίτια τής ανατροπής ενός ακόμη σαθρού οικοδομήματος τής «τετράγωνης», κατά τά άλλα, λογικής τού συγχρόνου ανθρώπου.
Προφανώς για να φτάσουμε σε μια τόσο μεγάλη κρίση δεν χρειάστηκε μόνο ένα φεγγάρι .Με τις λίγες γνώσεις μου στην μακροοικονομία(οι οποίες ελπίζω κάποτε να γίνουν ακόμα πιο επαρκείς) καταλαβαίνω εύλογα το γεγονός ότι όταν μηδενίζεις τα επιτόκια τότε απελευθερώνεις την ρευστότητα . Η εκτόξευση των τιμών των κατοικιών στις ΗΠΑ οδήγησε σε μία ραγδαία εξάπλωση στεγαστικών δανείων υψηλού κινδύνου (subprime), από 9% των συνολικών στεγαστικών το 2003 σε 24% το 2007, σε κατηγορίες νοικοκυριών που υπό κανονικές συνθήκες δεν θα έπρεπε να έχουν δανειοδοτηθεί.
Η subprime market με μόνη εγγύηση την αναμενόμενη αύξηση στην τιμή της κατοικίας αποτελούσε το υπόβαθρο δημιουργίας, δομημένων προϊόντων που αγοράστηκαν από hedge funds, ασφαλιστικές εταιρείες, επενδυτικές τράπεζες εντός και εκτός των ΗΠΑ.Η αγορά των subprime στηρίχτηκε στο φθηνό χρήμα. Με την έναρξη του ανοδικού επιτοκιακού κύκλου, όλο και περισσότεροι δανειολήπτες δεν ήταν πλέον σε θέση να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους.
Το καλοκαίρι του 2007, ξεσπάει ουσιαστικά η κρίση, προκαλώντας τριγμούς σε όλα τα χρηματιστήρια του κόσμου. Οι κεντρικές τράπεζες με συνεχείς «ενέσεις» ρευστότητας προσπαθούν να «σώσουν» το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα.
Η έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ τραπεζών ξέσπασε ξαφνικά και βίαια: μέσα σε ελάχιστες ημέρες οι διαχειριστές χαρτοφυλακίων βρέθηκαν σε μια κατάσταση όπου δεν μπορούσαν όχι να πουλήσουν αλλά ούτε καν να πάρουν τιμές για τραπεζικά ομόλογα και μάλιστα βραχυπρόθεσμα – «χαρτιά» με λήξη ακόμη και εντός ενός ή δύο μηνών.
Ο κόσμος πίστευε ότι κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί μόνο σε τριτοκοσμικές χώρες.
Από το περσινό καλοκαίρι οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες των ισχυρότερων χωρών του πλανήτη έχουν προέβη σε παρεμβάσεις, προκειμένου να αυξήσουν τη ρευστότητα στο παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα, κινήσεις όμως οι οποίες, δυστυχώς, είχαν βραχύβιες θετικές επιπτώσεις στις αγορές.Οι παρεμβάσεις και συνολικά τα σχέδια... «διάσωσης» και πιστωτικής διευκόλυνσης από την αμερικανική κυβέρνηση και τη FED ανεβάζουν το συνολικό κόστος περίπου στο 1 τρισ. δολάρια, ενώ σε «ενέσεις» εκατοντάδων δισ. ευρώ προέβησαν τόσο η ΕΚΤ όσο και άλλες κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο. Ο υπουργός Οικονομίας των ΗΠΑ, Χένρι Πόλσον, σε συνεργασία με τον πρόεδρο της Fed, Μπεν Μπερνάνκε, αποφάσισε να δώσει 2ετές δάνειο στην AIG ύψους 85 δισ. δολ. με αντάλλαγμα το 80% των μετοχών του ασφαλιστικού κολοσσού. Σύμφωνα με την RBC Capital Markets, η κρατική παρέμβαση απέτρεψε -για την ώρα- μία πτώχευση που θα μπορούσε να κοστίσει 180 δισ. δολάρια στην ασφαλιστική βιομηχανία και να προκαλέσει συστημική κρίση.Η Institutional Risk Analytics προβλέπει ότι περίπου 110 τράπεζες με ενεργητικό αξίας 850 δισ. δολαρίων θα καταρρεύσουν έως τον επόμενο Ιούλιο, ενώ ο γενικός διευθυντής της εταιρείας Κρις Γουέιλεν επισημαίνει ότι «ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ θα αναγκαστεί να δημιουργήσει ένα όχημα για την εξαγορά τραπεζών, οι οποίες δεν θα είναι δυνατόν να πωληθούν μετά τη χρεοκοπία τους».
Προφανώς όταν δεν έχεις ρευστό , τα επιτόκια δανεισμού ανεβαίνουν με αποτέλεσμα οι τράπεζες να μεταβιβάζουν το κόστος στους δανειολήπτες ((1 δισ. ευρώ είναι η επιβάρυνση σύμφωνα με εκτιμήσεις τραπεζικών παραγόντων). Διαβάζω επίσης (και συμφωνώ) ότι "οι κεντρικοί τραπεζίτες έμειναν όχι μόνο από μέσα για να παρέμβουν αλλά δεν ξέρουν πώς να παρέμβουν, περιμένουν τις εξελίξεις για να δουν τι πρέπει να κάνουν! Αυτό δείχνει την αποτυχία του οικονομικού τους μοντέλου. Η άνοδος του πετρελαίου και οι υποσχέσεις περιορισμού της κερδοσκοπίας στις ΗΠΑ υποδηλώνουν έναν ακήρυκτο πόλεμο μεταξύ του αδίστακτου πετρελαϊκού κατεστημένου και του κοινού παγκόσμιου συμφέροντος. Η αμφισβήτηση μεγάλων ονομάτων όπως η General Motors ή και η General Electrics δείχνουν τον πανικό στον οποίο βρέθηκαν όλοι οι εμπλεκόμενοι μπροστά σε ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος αυτοανατροφοδοτούμενων ψευτοπροσδοκιών. (link : http://d-ostria.blogspot.com) .
Ακούγοντας τόσα πολλά για τα golden boys αρχίζω να συνειδητοποιώ ότι αυτοί οι ακριβοπληρωμένοι μάνατζερ των πιστωτικών ιδρυμάτων των hedge funds και της Γουόλ Στριτ είναι σίγουρα ικανοί για χάρη των υψηλότατων μπόνους να τορπιλίσουν τα θεμέλια κάθε υγιούς τράπεζας . Βέβαια αν συμμεριστούμε τις απόψεις του Αυστριακού οικονομολόγου Γιόζεφ Σουμπέτερ δεν θα πρέπει να ανησυχούμε για την κρίση, αφού είπε χαρακτηριστικά: «Κύριοι ανησυχείτε για την οικονομική κρίση. Δεν θα έπρεπε. Για τον καπιταλισμό, η οικονομική κρίση είναι ένα καλό κρύο douche».
Πάντως η ύπαρξη ισχυρών ολιγοπολίων και μονοπωλίων είναι σίγουρα μια "ανοιχτή πληγή"


Η λύση δεν ξέρω αν θα ήταν μια πιθανή κατάρρευση του καπιταλισμού γιατί η ιστορία πολλές φορές εκτός από το να αλλάζει σελίδα , κάνει και φαύλους κύκλους .
Όταν για παράδειγμα διαβάζω ότι στην Alpha Bank εγκρίθηκε η καταβολή ετήσιων αποδοχών ύψους 3,60 εκατ. για το 2008 στα πέντε εκτελεστικά μέλη του διοικητικού συμβουλίου και μπόνους που αντιστοιχεί έως το 100% των ετήσιων αποδοχών, τότε δεν ξέρω κατά πόσο αυτό το post μπορεί να είναι αισιόδοξο .(take a look στο πόσο φουσκωμένη είναι η τσέπη αυτων των τύπων) .
Στην Ελλάδα

Το 7,2% του ΑΕΠ αποτελούν οι εισαγωγές . Πλέον δεν υπάρχει τόσο μεγάλος ανταγωνισμός με τις αγορές του εξωτερικού . Έλλειψη γνώσης = αδιαφορία επιχειρηματιών για την ποιότητα, design των προϊόντων .

Μέχρι στιγμής η κρίση στην Ελλάδα δεν είναι πραγματική .

Οι ελληνικές τράπεζες δεν είχαν τιτλοποιημένα ομολόγα, αλλά για να αναπτύξουν τραπεζικά δίκτυα στα Βαλκάνια .Η Ελληνική οικονομία εκτίθεται πιο πολύ στις αναπτυσσόμενες αγορές των Βαλκάνιων .

Το ναυτιλιακό συνάλλαγμα επιδρά στον κατασκευαστικό τομέα και το real estate . Όπως είπε και ο διευκρινιστικότατος κ.Παπαπανάγος (καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Θεσσαλονίκης) :

Στην Ελλάδα απαιτείται :

  • Σχέδιο ανάπτυξης Βαλκάνια και ΝΑ Ευρώπη (133 εκατ. Άνθρωποι)
  • Μείωση 3 ελλειμμάτων που αναφέρθηκαν μέσα στην 5ετία
  • Αξιοποίηση του τελευταίου κοινοτικού πλαισίου στήριξης
  • Πρόοδος στις αποκρατικοποιήσεις και απελευθέρωση αγορών
  • Μείωση φορολογικού συντελεστή, γραφειοκρατίας και χρηματοδότηση για ερευνά

Οι ελληνικές τράπεζες δεν είχαν τιτλοποιημένα ομολόγα, αλλά για να αναπτύξουν τραπεζικά δίκτυα στα Βαλκάνια .Η Ελληνική οικονομία εκτίθεται πιο πολύ στις αναπτυσσόμενες αγορές των Βαλκάνιων .


Όπως και να έχει όπως ανέφερα και στην αρχή αυτού του post οι συνέπειες μιας τέτοιας κρίσης δεν έχουν σύνορα . Η καταστρεπτική πορεία των επενδύσεων και η ύφεση που πολλαπλασιάζει τις απώλειες στις επενδύσεις, οι οποίες με την σειρά τους επιτείνουν την ύφεση, δημιουργούν φαύλο κύκλο . Και έτσι δημιουργείται ένα εφιαλτικό σενάριο !!


Και αν αγαπητέ αναγνώστη έχεις ερώτημα για το πως μπορεί κάποιος να καινοτομήσει , τότε μάθε πως το τρίπτυχο :

  • Νέο ή καλύτερο προϊόν
  • Χρησιμοποιώ νέες μεθόδους παράγωγης και οργάνωσης
  • Δημιουργία αγοράς (υπάρχει πάντα ρίσκο και κέρδος)

σε οδηγεί στο επόμενο τρίπτυχο της επιτυχίας :

    1. Πάθος
    2. Μέθοδος
    3. Διάλογος


Επίσης δεν μπορώ να παραλείψω τα λόγια του Μίλτον Φρίντμαν ότι "η ιστορία πήρε λάθος κατεύθυνση . Ξέρετε, το σχέδιο του για να δώσει περίθαλψη σε όλους θα κόστιζε 80 δισ. δολάρια. Το ξεχρέωμα της AIG κόστισε 85 δισ. δολάρια... "


Phrase of the day : Not everything that counts can be counted, and not everything that can be counted counts.


P.S.1 είναι σίγουρα must να δείτε την ταινία Zeitgeist Addendum


P.S.2 φυσικά δεν ξεχνάμε το τραγουδάκι μας ...




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου